Trauma & Transitie (Een schitterend ongeluk 2.0)
Inleiding
Aan het einde van deze maand stop ik na 34 jaar trouwe dienst bij de Rijksoverheid. In 1989 startte ik met energiebesparingsadviezen, in 2023 eindig ik met organisatie inrichtingsadviezen. Ik ga natuurlijk door met begeleiding/coaching via De Cirkel Rond en met vrijwilligerswerk in de duurzaamheidssector.
(Vervroegd) stoppen met werken is een flinke transitie. Waarin je op zoek gaat naar andere zingeving, nieuwe activiteiten. Daarin kunnen soms onverwerkte zaken opnieuw worden aangeraakt. Ondanks duidelijke plannen merkte ik dat deze verandering ook bij mij tijd en geduld vraagt. Ik was daarbij dankbaar dat ik ook kon terugkijken op een mooie sabbatical. Even terug in de tijd:
1993, Een schitterend ongeluk
In 1993 keek ik naar stukjes van de VPRO-documentaire reeks: “Een schitterend ongeluk”, van Wim Kayzer. Een indrukwekkende maar ook erg wetenschappelijke en niet makkelijk te volgen serie. Wim Kayzer wilde ons laten zien waar wij als mens staan, in de kennis over onszelf en ‘onze bestemming’. Het idee daarvoor had hij enkele jaren daarvoor in een verloren moment bedacht en op ‘de achterkant van een sigarendoosje’ geschreven. Hij nodigde 6 gerenommeerde wetenschappers uit, per brief! In die tijd was Internet, de smartphone en e-mail nog niet echt gebruikelijk. Hij bezocht ze allemaal in Europa en de USA. Na de individuele interviews wilde Wim de wetenschappers met elkaar confronteren in een groepsgesprek. Dat was voor enkelen wel even slikken (“ik weet niet of ik wel met hem in discussie wil”) maar uiteindelijk zeiden ze allemaal: ja! Het resultaat is een boeiende discussie met interessante uitspraken en de nodige resterende vragen: “… Die dag was wild, vreemd en belangwekkend... Ieder van ons is door die dag veranderd…” zou Oliver Sacks later schrijven. De interviews en het groepsinterview zijn op de Amerikaanse televisie vertoond, in boekvorm en DVD verschenen en via YouTube terug te kijken. Van ‘Een schitterend ongeluk’ naar trauma, het lijkt een vreemde stap, maar let op:
2019, sabbatical
Zo wilde ik tijdens mijn sabbatical traumaexperts gaan opzoeken. In de voorbereiding dacht ik terug aan het concept van Wim Kayzer. Hoe mooi zou het zijn als ik enkele experts zou kunnen bevragen op dit onderwerp en door ‘kruisbestuiving’ een bijdrage kan leveren aan uitwisseling en vermeerdering van kennis en ervaring over trauma.
Ik vroeg mij af: Hoever rijkt onze kennis over trauma? Waar staan we nu? Wat hebben we nog te onderzoeken en te doen en hoe kan ik mijn eigen praktijk in traumatherapie verder vormgeven?
Ik constateerde dat er enorm veel trauma op de wereld bestaat. Na 2 wereldoorlogen, ontelbare smeulende en gesmoorde conflicten in diverse landen, onderzoek en bewustwording van een enorme hoeveelheid al dan niet verjaard seksueel misbruik in Nederland. En traumasymptomen worden ook vaak intergenerationeel overgedragen, denk bijv. aan eerste en tweede generatie oorlogsslachtoffers. Recent onderzoek van Patricia Dashorst, promovendus aan de Universiteit van Groningen inzake zo geheten intrusies laat opnieuw zien dat oorlogstrauma een intergenerationeel effect heeft op kinderen van WOII-slachtoffers! Volgens Dashorst blijkt uit onderzoek dat deze kinderen soms oorlogsbeelden ervaren, zonder dat zij deze zelf hebben meegemaakt. (https://research.rug.nl/en/publications/unraveling-intrusions, nov 2023). In opstellingen werk je intergenerationeel met o.a. trauma.
Overal op de wereld lopen getraumatiseerde mensen rond van diverse generaties.
Ik maakte een shortlist en ging aan de slag. Het bleek best wel een uitdaging mensen te pakken te krijgen. Sommigen wilden, anderen waren moeilijk te overtuigen en enkelen reageerden zelfs niet.
Ik wilde natuurlijk ook enkelen of allemaal tegelijk aan tafel te krijgen in een bijeenkomst of uitwisseling. Ze konden nog zoveel van elkaar leren, elkaar aanvullen, zodat ‘we’ nog meer mensen met trauma kunnen gaan begeleiden. En ik zag overeenkomsten in methodieken en mogelijkheden tot integratie, die moesten zij toch ook zien! Ik strandde al bij 2 traumadeskundigen die ik graag tegenover elkaar wilde omdat ze eigen principes en door hun zelf ontwikkelde methodes beoefenden, die ik mezelf ook eigen had gemaakt (Het was al een keer geprobeerd en mislukt). Vrienden zeiden tegen mij, jij kunt toch ook zelf de voordelen van beide vormen verenigen in de methodes van jouw eigen praktijk? Zucht, oh ja!
Uiteindelijk is het gelukt een aantal traumaexperts en ervaringsdeskundigen te strikken. Deskundigen als: Peter Levine (USA), Franz Ruppert (D), Thomas Harms (D), Suzette Boon (NL), Lisbeth+Hadi Marcher & Kristina Vasiljevaite (DK) en Githa Ben David (DK). Ervaringsdeskundigen als Ankie, Boelo, Jens en Catherine. En plaatsen van trauma als Auschwitz (P) en Tsjernobyl (UA). Alle ervaringen ben ik aan het verwerken in een verslag, een ‘reis door trauma’.
2023, eerste bevindingen
We weten nog lang niet alles. De laatste decennia is de kennis over de aard, omvang, de gevolgen en de behandeling van (complex en intergenerationeel) trauma wel fors toegenomen. De (h)erkenning van PTSS als serieuze diagnose heeft ervoor gezorgd dat we meer in actie komen en beter/anders met trauma omgaan. Dat startte in de jaren zestig bij Amerikaanse soldaten die terugkeerden uit Vietnam. En er komen steeds nieuwe methodes bij: SE, NARM, EMI, Poly vagale therapie, TRE, Traumaopstellingen, IFT, Bodynamic, NAP, SOMA, EFT, TFT, op gecontroleerde wijze werken met hallucinogene paddenstoelen …...
Naast ‘praten’ hebben we het lichaam als ‘container van sensaties en traumatische herinneringen’ herontdekt. We werken ook indirect met het zenuwstelsel, met de Nervus Vagus, de ogen, oren, de stem, beweging, adem, spiegelneuronen en nog op veel andere manieren.
Franz Ruppert (IOPT/traumaopstellingen) stelt dat als wij als (getraumatiseerde) mensen in een (getraumatiseerde) samenleving ons bewust zijn van onze ‘traumabiografie’ en deze doorwerken op onze manier, we gezonder gaan leven en beter zullen omgaan met de aarde. Hoe mooi is dat!
Want, stelt Peter Levine (Somatic Experiencing), bij stress reageren we altijd vanuit ons primitieve brein. Als we ons daar meer bewust van zijn en ons zenuwstelsel beter kunnen (co)reguleren, dan worden we minder snel geraakt of geïrriteerd, is er meer sociale interactie, communiceren we beter en ontstaan er minder harde conflicten. Traumareacties en -herinneringen vernauwen namelijk ook ons bewustzijn en beïnvloeden onze veerkracht. En vroegkinderlijk trauma heeft ook invloed op onze identiteit als volwassene, volgens Larry Heller (NARM)
Dus als we onze kinderen optimaal kunnen begeleiden en steunen, nadat we als politicus, handwerker, overheidsmedewerker, hulpverlener of medemens eerst onze eigen (eventuele) traumabiografie aanpakken, dan heb ik er alle vertrouwen in dat de goede bewegingen ontstaan in deze ‘turbulente en verwarrende’ tijden, ook na de laatste verkiezingen.
2024, de blik vooruit
In 2024 start Cirkel Lab weer: een plaats waar opstellingsbegeleiders en vraaginbrengers elkaar ontmoeten. Mensen met een thema kunnen kiezen uit begeleiders en begeleiders kunnen van elkaar leren. Kom jij op 27 januari 2024 ook naar Bilthoven, dan reserveer ik een plek voor jou. Stuur een mail naar: info@decirkelrond.com. Bij voldoende belangstelling giet het oan (gaat het door).
Adrie van de Water